Klinik ziyaretlerinde korku ve kaygı bozukluğu davranışı gösteren kediler için Zoetis tarafından piyasaya sunulan pregabalin etken maddeli şurup Kasım 2023 tarihinde FDA tarafından onaylanmıştır ve Bonqat ABD’de veteriner kliniklerinde veteriner hekimler tarafından reçeteli olarak tedavi amacıyla kullanılabilir durumdadır.
Klinik ziyaretinden önce kedilere verilen şurup, kedi sahiplerinin %79 tarafından ziyaretlerin kedileri için çok daha olumlu geçtiğini ifade etmiştir.
Yapılan bir çalışmada kedilerin araç seyahatinde ve klinik ziyaretlerinde %60’ın üzerinden, korku ve kaygı belirtileri olan, hızlı ve yüksek nefes alma, volta atma, göz bebeklerinde büyüme, tüy dökme, ödül tüketmeme, huzursuzluk, kuyruk titretme, idrar veya dışkı kaçırma, saklanma, saldırma, kaçma gibi davranışlar gösterdiği belirtilmiştir.
Bu davranışlar nedeniyle klinik ziyatetinden ve öncesinde hem kediler kendine zarar verme hem de sahiplerine-veteriner kliniği personeline zarar verme potansiyeli oluşmaktadır. Hasta yakınları bu potansiyel tehlikeler nedeniyle klinik ziyaretlerini öteler ya da yapmazlar.
Kedilerin klinik ziyareti yapmasına imkan veren ilaçların veteriner hekim önerisi ve reçetesi ile kullanılması gerekir, bu sayede olası yan etkiler değerlendirilir ve kedilerin sağlık hizmeti alma imkanları sağlanarak refah seviyeleri korunmuş olur.
Texas Üniversitesi Veteriner Hekimliği Acil Veteriner Hekimliği Bölümü Köpekler İçin Yeni Dekontaminasyon Rehberi Yayınladı
28 Şubat 2024 tarihinde yayınlanan rehberde afet olaylarında köpeklerin acil tedavileri için kimyasal, enfekte ve diğer durumlar için dekontaminasyon önerilerini paylaştı.
Rehberde dekontaminasyon amacıyla banyo ortamı ve uygulanışı da detaylı olarak açıklanmaktadır.
Amerika Birleşik Devletleri’nde veteriner tedavisi konusunda uzmanlaşmış en büyük acil müdahale ekibi olan grubun, toplulukların afetleri planlamasına yardımcı olmak için benzersiz bir şekilde niteliklidir.
Dr.Zoran ‘’ister deprem, ister sel, isterse endüstriyel bir patlama olsun afetin, insan ve hayvanlara verdiği ortak zarar onlarda sağlık sorunlarına yol açabilecek zararlı maddelere maruz bırakmasıdır.’’ demektedir.
“Sadece cilt tahriş edici olabilirler veya sonunda kansere neden olan ajanlar olabilirler. Sel gibi bir doğal afet bile kanalizasyon suyuyla, insanların ve hayvanların maruz kalabileceği toksik ve enfekte potansiyeli olan şeyleri yaymayla sonuçlanabilir” dedi.
Kimyasal tehlikelerden kaynaklanan kalıcı yanıklardan kaçınmanın anahtarı, bir bireyin vücudunun dışındaki toksik maddelerin uzaklaştırılması işlemi olan dekontaminasyondur.
Dr.Zoran,” bu projenin amacı, topluluk acil durum planlamacılarına ne kadar sabun satın alacakları, ne kadar su tahsis edecekleri ve köpekleri dekontamine etmek için kaç gönüllü gerektiği gibi şeyleri ölçmelerine yardımcı olacak sayılar sağlamaktı ” dedi. “Bunun daha fazla topluluğu afet planlamalarına hayvan dekontaminasyonunu dahil etmeye teşvik edeceğini umuyoruz.”
Afet Müdahalesi
Dr.Zoran afetlerde dekontaminasyonun hayvanları maruziyetini azaltmak ve temizlemek için çok güvenli bir yol olduğunu ifade ediyor.
ABD’de ve dünyada birçok topluluğun insan dekontaminasyonu için planları olsa da, her zaman pet hayvanları için plan yapmadıklarını ve bunun toplum için tehlikeli olabileceğini görmüştür.
Dr. Zoran, “İnsanlar genellikle evcil hayvanlarını yanlarında acil barınaklara getiriyorlar” dedi. “Onları geride bırakmak istemiyorlar ve bırakmamalılar. Ancak daha sonra sahipleri, kürklerinde hala toksik kimyasallar olabilecek hayvanlara yakındır, bu da kişi için rekontaminasyona(tekrar maruz kalmaya) ve hayvan için kirleticilere sürekli maruz kalmaya yol açabilir.”
Hayvanları dekontamine etmeyi planlamaya dahil etmek, böylece hem hayvanların hem de insanların uygun şekilde dekontamine edilmesini ve bu şekilde kalmalarını sağlar. Bununla birlikte, toplulukların, sahipleriyle birlikte ortaya çıkan hayvan sayısına hazırlıksız yakalanmaları önler.
Dr.Zoran,” bir afet olayında günde 40 ila 50 hayvan dekontaminasyonu yapıyorduk ” dedi. “Çok fazla iş var, ancak bu hayvanların ve onlara bakan insanların refahı için çok önemli, onları acil durum planlarına dahil etmemiz gereklidir, dedi.
Dekontaminasyon Prosedürü
Hayvan dekontaminasyonunu mümkün olduğunca uygun fiyatlı ve verimli hale getirmeye yardımcı olmak için Zoran ve ekibi, köpeklerin dekontaminasyonu için tamamlanması ortalama 10 ila 15 dakika süren modern bir sistem geliştirdi.
“Sistemimizi orta uzunlukta tüylü orta boy köpekler üzerinde test ettik ve bir dizi gönüllünün saatte yaklaşık dört veya beş köpeği dekontamine edebileceğini gördük” dedi.
“Köpek başına yaklaşık 45-55 litre suya ve gönüllüler için havlu, hortum ve kişisel koruyucu ekipmana gibi diğer ekipmanlara ihtiyacınız olacak.”
Zoran ve ekibi ayrıca, suyun bertaraf için büyük bir oluğa akmasını sağlayan, tabanda delikler açılmış büyük plastik küvetler kullanarak bir yıkama istasyonu tasarladı.
Dr. Zolan’ın çalışmasında, sıradan bulaşık sabununu ve veteriner klinikleri prosedürlerinde kullanılan antibakteriyel sabun karşılaştırması yapmıştır, özellikle yağ bazlı maruziyetlerde köpürmesi nedeniyle sıvı bulaşık sabunun etkinliği daha fazladır ve enfekte potansiyeli olan durumlar haricinde antibakteriyel, dekontaminasyon için sıvı sabun yerine tercih edilmesi önerilmektedir.
Köpek dekontaminasyon için özel hazırlanmış küvete alınmalı,
Köpeklerin öncelikle üzerilerindeki tüm aksesuarlar çıkarılmalı,
Köpeklerin üzerinde kuru kir, kıtık vb kirler kibarca uzaklaştırılmalı.
Gerekirse ağızlık kullanılmalı.
Köpek önce önden arkaya (kafadan kuyruğa) ve yukardan aşağı yönde ıslatılmalı
Köpeklerden önden arkaya ve yukardan aşağıya el yardımıyla sabunlanmalı,
1 köpek için gereken en fazla sabun miktarı yaklaşık 30 gram olmuştur.
Yeterince köpürdüğünde durulama işlemi başlamalı
Aynı yönlerde köpek hortumdan akan temiz su ile sabun gözükmeyene kadar durulanmalı
Yıkama küvetlerinin özelliği köpeğin yıkanırken kontamine suyun küvetin altındaki deliklerden akarak depolanması ya da atık su alanına aktarılması için 2 alanlı olarak planlanmıştır.(Şekil 1 ve 2)
Şekil:1Şekil:2
Kaynak:
1.Zoran DL, Bassinger SC, Budke CM, Fridley JL. Mass Decontamination of Companion Dogs in Disaster: Planning for Personnel, Water, and Time Requirements. Disaster Medicine and Public Health Preparedness. 2024;18:e40. doi:10.1017/dmp.2023.229
Köpeklerin %78’inde klinik ziyaretleri sırasında korku, kaygı ve stres(FAS) belirtileri düşükten yüksek farklı seviyelerde kendini göstermedir. Bu belirtiler genelde kaçınma, mızmızlanma, dudak yalama, titreme, idrar kaçırma, hızlı nefes alma, silkelenme, koklama, ajitasyon, aşırı uyarılmış davranışlar, kaşınma, havlama, hırlama ve saldırganlık olarak ortaya çıkabilir.
Stresin artması, köpeklerin kısa vadede tedavi uygulanırken fiziksel ya da psikolojik travma yaşamasına, stres nedeniyle bağışıklığın düşmesine, hasta yakınlarının klinik ziyaretlerini ötelemesine dahi neden olabilmektedir.
Bu sorunların çözümü için klinik ortamların fear free’‘Korkusuz klinik”ler olarak düzenlenmesi, veteriner hekim ve yardımcı personel ekibinin fear free uygulamaları ile köpekleri ve kedileri klinik ortam için ve uygulamalar yapılırken rahatlatması ve daha az strese maruz bırakması yönünde özel uygulamalar ile sağlanmaktadır.
Stres seviyesi özellikle FAS Score’u olarak 3 ve üzeri köpeklerde klinik ziyaretlerinde Pre-Visit Pharmaceuticals dediğimiz ziyaret öncesi ilaç uygulamaları ile klinikteki stres seviyesini azaltarak hem mevcut ziyareti hem de sonraki ziyaretlerde stresi azaltmaya yönelik ilaç uygulamaları sıklıkla kullanılmaktadır.
Yapılan bir çalışmada, daha önceden köpeklerde ses fobisine yönelik kullanılan ”113775-47-6′‘ formül kodlu molekülün, klinik ziyaretlerinden önce de kullanılarak, stresi azaltmaya yönelik olumlu sonuçlar verdiği belirlenmiştir.
Ülkemizde henüz piyasada olmasa da yakın zamanda bu molekülün kullanımı ile köpeklerin klinik ziyaretlerinde daha az stresli ve daha mutlu olacakları konusunda umut verici gelişmeler mevcut.
Tüm dünyayı ve yakın zamanda ülkemizi de etkisi alan Corona Virus salgını nedeniyle, hem hayvanlarımızın sağlığını hem de insan sağlığının korumak ve riske atmamak nedeniyle Vetterapist Veteriner Davranış Ekibi olarak yeni bir duyuruya kadar görüşmelerimizi online olarak devam ettirme kararı aldık.
Online görüşmeler, psikolojik tedavilerin içinde her daim var olan bir sistemdir. Tedavilerde bazen ilk seçenek olarak dahi kullanılmaktadır. AVMA(Amerika Veteriner Hekimler Birliği), AVBA(Amerika Veteriner Davranış Birliği) gibi kuruluşlar bazı veteriner davranış tedavisinde online terapilerin geçerliliğin %100 olduğunu hem daha önceden hem de bu süreçte belirtmiştir.
Bilimsel olarak geçerliliği kabul görmüş ve tüm dünyada uygulanan bu sistemi, 20.02.2020 itibariyle biz de faaliyete geçirdiğimizi ve ilk randevuları 23.03.2020 pazartesi günü alacağımızı sizlere duyurmak istedik.
Bu süreçte hayvanlarımızın da bizler gibi rutinleri değişiyor, onları ev ortamında nasıl rahatlatacağınız, davranış sorunlarıyla nasıl başa çıkacağınızı, eğitim ihtiyaçlarının nasıl karşılanacağını, 4 aylıktan küçük köpeklerin hassas döneminin nasıl olması gerektiği, saldırganlıklar, ayrılık kaygıları, havlama sorunları, idrar bozuklukları vs vs gibi devam eden terapiler ve yeni terapi almak isteyen hem kedi hem de köpek sahipleri için online terapi hakkında hem randevu hem de bilgi almak, bize 0543 934 1443, vetterapistonline@gmail.com ve veteriner psikoloji ön değerlendirme formlarını kullanarak ulaşabilirsiniz.
Vet Terapist 